Konunun tek sayfalık PDF halini indirmek için tıklayın: 7 Sınıf Fiilde Yapı pdf Fiilde Yapı 7. Sınıf
Yapısına göre fiiller basit fiil, türemiş fiil ve birleşik fiil olarak üçe ayrılır. Şimdi bunları inceleyelim:
1)Basit Fiil:
Basit fiillerin yapısında yapım eki olmaz yani basit fiiller kök halindedir ancak çekim eki (kip ve kişi eki ) olabilir.
“uyuyorum” fiilini inceleyelim. > uyu- yor – um > uyumak basit bir fiildir.
2)Türemiş Fiil:
Türemiş fiillerin yapısında yapım eki olur onun için türemiş fiiller gövde halindedir. Türemiş fiillerde çekim eki de olabilir.
“uyutacağım” fiilini inceleyelim. > uyu-t- acak- ım > uyutmak fiili uymak fiilinden türemiştir.
3)Birleşik Fiiller:
Birleşik fiiller üç farklı şekilde oluşmuştur.
A) İsim + yardımcı fiil
Türkçedeki yardımcı fiiller: ”etmek, olmak, eylemek, kılmak, buyurmak”tır. Karşımıza en çok etmek ve olmak yardımcı fiilleri çıkar.
yardım etmek, telefon etmek, teşekkür etmek, rica etmek, hasta olmak, terhis olmak, hayran olmak, kabul eylemek,
gerekli kılmak, emir buyurmak…
**Ünlü düşmesi ya da ünsüz türemesi olduğunda bitişik yazılır: hissetmek, zannetmek, hallolmak, sabretmek, kaybetmek…
B) Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller:
En az biri mecaz anlamlı olmak üzere iki ya da daha fazla sözcüğün anlamca kaynaşmasıyla oluşan birleşik fiillerdir. İçinde fiil geçen bütün deyimler anlamca kaynaşmış birleşik fiildir.
kulak kesilmek, burnu büyümek, kulak misafiri olmak, kulak kabartmak, göze girmek, gözden düşmek, göz değmek, el vermek, el atmak, burnu büyümek, diş geçirmek, baş eğmek…
C) Kurallı Birleşik Fiiller:
Kurallı birleşik fiiller dörde ayrılır:
a)Yeterlik Fiili ( -ebil/-abil )
Araba kullanabiliyorum.
Kardeşim ingilizce konuşabilir.
*Olumsuz halinde -bil değil sadece -e / -a eki olur.
Söylediklerini yap-a-ma-m.
** Bugün yağmur yağabilir.(ihtimal)
Bir çay alabilir miyim? (rica ) anlamları da katar
b) Tezlik Fiili (-iver )
- Şunu iki dakika tutuver.
- Yemeğin altını söndürüver.
- Bilgisayarı kapatıver.
c) Sürerlik Fiili (-edur/ -ekal/ -egel)
Ardımdan bakakaldı.
Siz gidedurun ben size yetişirim.
Bu adet yüzyıllardır süregelmektedir
d) Yaklaşma Fiili ( -eyaz )
Merdivenlerden inerken düşeyazdım.
Trafik kazasında öleyazdık.
Çocuk yüzerken boğulayazdı.
