
Tek sayfalık anlatımı buradan indirin. Çekimli Fiil – Ek Fiil-pdf
Mastar halindeki bir fiilin kip ve kişi eki almasına fiilin çekimlenmesi denir. Fiiller kip ve kişi eki alarak cümlede yüklem olur.
*Çekimli fiiller cümlede yüklem olur. Cümledeki asıl mesajı taşır.
*Yüklem dışındaki sözcükler ekstra bilgileri verir ve yüklem söylenmedikçe cümle oluşturamaz.
* ”Emir dün evde kitap okudu.” cümlesinde mesaj Emir’in okumasıdır. Ne okuduğu, ne zaman ve nerde okuduğu ekstra bilgilerdir.
Kipler ikiye ayrılır:
1) HABER (BİLDİRME ) KİPLERİ
a) Görülen Geçmiş Zaman(-dı )
Emir dün evde kitap oku-du.
b) Duyulan Geçmiş Zaman (-mış )
Emir dün evde kitap oku-muş.
c) Şimdiki Zaman ( -yor )
Emir şimdi evde kitap oku-yor.
d) Gelecek Zaman ( -ecek )
Emir yarın evde kitap oku-y-acak.
e) Geniş Zaman ( -ar )
Emir her gün evde kitap oku-r.
2) DİLEK – TASARLAMA KİPLERİ
a) İstek Kipi (-a, -e )
Emir evde kitap okuy-a.
b) Emir Kipi (-)
Emir, evde kitap oku.
c) Şart Kipi ( -se, -sa )
Emir evde kitap “oku-sa” kendini geliştirir.
d) Gereklilik Kipi (-meli, -malı )
Emir evde kitap oku-malı.
EK-FİİL
İ-MEK fiili isimleri, isim soylu sözcük ve sözcük gruplarını dört farklı şekilde çekimler. Şart çekimi hariç diğer çekimler cümlede yüklem olur. Yani ek fiilin bir görevi isimleri yüklem yapmaktır.
Ek-fiilin isim çekimleri şu şekildedir:
1) Ek-filin Görülen Geçmiş Zamanı (-idi )
Emir dün “hasta-y-dı.”
Dün hava “sıcak-tı.”
2) Ek-fiilin Duyulan Geçmiş Zamanı (-imiş )
Emir dün “hasta-y-mış.”
Dün hava “sıcak-mış.”
3) Ek-fiilin Geniş Zamanı
Emir bugün “hasta(dır).”
Bugün hava “sıcak.”
4) Ek-fiilin Şartı
Emir “hasta-y-sa” okula gelmesin.
Hava “sıcak-sa” dışarı çıkmayın.
*Ek-fiilin şart çekimi yukarıdaki örneklerde de görüldüğü gibi cümlede yüklem olmaz. Cümledeki yüklemin şartını ifade eden yan cümle olur.
**Ekfiilin ikinci görevi çekimli fiillere gelerek birleşik çekim yapmaktır.
Özet olarak kurduğumuz herhangi bir cümlenin yüklemi:
- Çekimli bir fiildir.
- Ekfiil almış isim soylu bir sözcüktür.
- Ekfiil almış birleşik çekimli bir fiildir.
Şimdi bu bilgileri bir testle pekiştirelim: